بررسی خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک ژنوتیپهای گندم دوروم در شرایط تنش رطوبتی و نرمال

چکیده به منظور ارزیابی صفات آگرو فیزیولوژیک در 25 ژنوتیپ گندم دوروم تحقیقی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکراردر دو شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش کشاورزی سرپل ذهاب انجام گرفت. در هر دو شرایط دیم وآبی نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها در سطح احتمال 1? برای بیوماس، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد پنجه نابارور، میزان کلروفیل نسبی و سرعت های رشد (1) و (2) و در احتمال 5? برای محتوای نسبی آب برگ، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و میزان آب از دست رفته اختلاف معنی داری وجود داشت. مکان های دیم و آبی از نظر صفات فلورسانس کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ در سطح احتمال 5? اختلاف معنی دار داشتند و از نظر زمان رسیدگی و زمان پر شدن دانه اختلاف معنی دار نداشتند. برای سایر صفات اختلاف دو مکان در سطح احتمال 1? معنی دار بود. اثرات متقابل ژنوتیپ در مکان برای عملکرد و تعداد پنجه نابارور در سطح احتمال 5? و برای سرعت رشد (2) در سطح احتمال 1? معنی داری گردید. در شرایط دیم و آبی ژنوتیپ شماره 16 بیشترین و ژنوتیپ شماره 25 کمترین عملکرد دانه را داشته اند. در شرایط دیم همبستگی بین عملکرد دانه و صفات دیگر شامل بیوماس (757/0=r)، قرائت اسپد (537/0=r) و تعداد دانه در سنبله (710/0=r) مثبت و بسیار معنی دار و با صفات زمان سنبله دهی (768/0- =r) و سرعت رشد 2 (554/0- =r) منفی و بسیار معنی دار بود. ژنوتیپ شماره 16 بیشترین مقدار شاخص های mp، gmp، sti و yi و ژنوتیپ شماره 25 کمترین مقدار این شاخص ها را دارا بوده است. بیشترین مقدار شاخص tol در ژنوتیپ 22 برابر 0/94 گرم و کمترین آن در ژنوتیپ 25 برابر 3/22 گرم شده است. عملکرد در شرایط آبی با شاخص های sti، tol، mp، yi، ssi و gmp و عملکرد دیم با شاخص های sti، tol، mp، yi و gmp همبستگی مثبت و بسیار معنی داری نشان داده است. لذا می توان از این شاخص ها برای گزینش در شرایط دیم و آبی استفاده نمود. بیوماس دارای اثرات مستقیم و غیر مستقیم مثبت بر عملکرد دانه بود. در تجزیه به مولفه های اصلی برای عملکرد و شاخص های تنش خشکی بیش از 99 درصد تغییرات با دو مولفه اول قابل توجیه بود و ژنوتیپ ها در سه دسته عمده بر اساس عملکرد و مقاومت به تنش خشکی قرار گرفتند. تجزیه به مولفه ها برای صفات اندازه گیری شده در شرایط دیم و آبی نشان داد که تعداد دانه در سنبله و قرائت اسپد همبستگی بیشتری با ژنوتیپ با عملکرد بالا داشتند. تجزیه کلاستر به روش upgma بر اساس شاخص های sti و tol و نیز بر اساس صفاتی که رابطه رگرسیون خطی معنی دار با عملکرد دانه در شرایط دیم و آبی داشتند ژنوتیپ ها را به ترتیب در 2، 4 و 3 گروه دسته بندی نمود که گروه بندی در هر مورد با تجزیه تابع تشخیص تایید گردید.